Bart Engbers stelt het te rooskleurig voor

Onder de titel 'Wij zoeken de specifieke talenten van het kind' heeft de Volkskrant een stuk naar aanleiding van de opmerkingen van het Innovatieplatform:

"Het Innovatieplatform wil dat scholen meer vrijheid krijgen voor een individuele benadering van hun leerlingen."

Als een van de scholen waar men daar al mee experimenteert, wordt het Vader Rijn College in Utrecht ten tonele gevoerd. Die naam zou u bekend kunnen voorkomen, want wij hebben daar al eens aandacht aan besteed. De bij docenten als "tamelijk publiciteitsgeil" (een paar jaar geleden was hij zeer regelmatig op televisie, wat een leerling de uitspraakt ontlokte: "De directeur? Ja, die ken ik van de televisie. Is die ook weleens op school dan?") bekend staande directeur Bart Engbers (bij sommige leerlingen beter bekend als 'Enge Bert') wordt aan het woord gelaten:

"Hoe organiseer je aandacht voor kinderen? Dat is de vraag waarvoor directeur Bart Engbers van het Vader Rijn College in Utrecht zich elke dag gesteld ziet. Op zijn vmbo-school zitten bijna uitsluitend allochtonen, en juist daartussen bevindt zich nog zoveel onvermoed talent: "In de laatste vier jaar zijn vijf kinderen van ons op de universiteit terechtgekomen, via de omweg van vmbo-tl, via havo, en een jaar hbo. En dat stroompje wordt steeds sterker."

[...]

Het bevestigt voor Engbers dat hij vier jaar geleden met zijn school terecht is overgegaan op een nieuwe onderwijsvorm: natuurlijk of competentiegericht leren. De traditionele lessentabel maakte plaats voor individueel en groepsonderwijs, met veel praktijk, tussen half negen en drie.

En daar ging de schoen wringen. Want elke school voor voortgezet onderwijs moet per jaar 1040 onderwijsuren geven, en de inspectie moet daarop toezien. "Maar wij willen leerlingen constant een-op-een aandacht geven. Dat kan niet als dat alleen maar bovenop die 1040 uren kan."

[...]

Behalve van de voorgeschreven uren zegt Engbers van het Vader Rijn College last te hebben van het centraal examen. Niet omdat zijn leerlingen het niveau niet zouden aankunnen: bij Nederlands scoren ze steevast heel goed (en bij wiskunde steevast minder). Maar de specifieke examenvoorbereiding staat het competentiegericht leren in de weg. "Wij willen zo lang mogelijk doorgaan met onze eigen manier van onderwijs. De traditionele scholen moeten het hele pakket aanbieden. Wij richten ons echt op de specifieke talenten bij specifieke kinderen.""

Toen de heer Engbers, lang geleden, zelf nog leraar Geschiedenis en Maatschappijleer was, kon hij geen orde houden en volgens de verhalen heeft hij het zelfs gepresteerd om leerlingen die allang van school gegaan of geschopt waren elke les als aanwezig (of niet afwezig, wij weten niet welk systeem men toen hanteerde) te noteren en ze een voldoende te geven op hun eindrapport (volgens de verhalen kreeg trouwens iedereen standaard een 7). Als die man nu zegt dat hij de leerlingen "constant een-op-een aandacht" wil geven, kunnen wij alleen maar hopen dat hij inmiddels heeft bijgeleerd.

Ooit (en naar wij begrepen hebben was hij toen al directeur) hebben ze hem voor een uitstapje met school naar de Floriade nog thuis moeten bellen met de vraag waar hij bleef. Volgens sommigen lag hij nog in bed, volgens anderen stond hij reeds onder de douche, maar men is het er over eens dat het de avond ervoor laat geworden was en dat hij vermoedelijk nog niet nuchter was. Maar, zoals gezegd, een mens kan bijleren.

In het stukje wordt gezegd: "Op zijn vmbo-school zitten bijna uitsluitend allochtonen, en juist daartussen bevindt zich nog zoveel onvermoed talent". Wat er niet gezegd wordt, is dat de staf van "zijn vmbo-school" nauwelijks allochtonen bevat en dat er in ieder geval twee jaar geleden onder de aanwezige Surinaamse docenten het gevoel heerste dat het contingent Surinamers bewust klein gehouden werd. Tevens meende adjunct-directeur Harry Kerver toen een moslimdocente die over de hele wereld les had gegeven aan moslimleerlingen (bijvoorbeeld in Saoedi-Arabië) te moeten vertellen hoe zij met moslims moest omgaan. Maar, ook hier geldt: het is alweer een poosje geleden, dus misschien is het nu wel beter.

Over het onderwijs op het Vader Rijn College hebben wij reeds eerder een en ander gezegd, wat wij hier niet allemaal gaan herhalen, maar waarover wij hier slechts het volgende willen opmerken: 'Natuurlijk leren' is geen onderwijs. 'Natuurlijk leren' is bezigheidstherapie. Helaas is 'Natuurlijk leren' ook een stokpaardje van de heer Engbers. 'Natuurlijk leren' is er op het Vader Rijn College op een zeer onfrisse manier doorgedrukt: na een voorlichtingsbijeenkomst ("het is alleen maar een voorlichtingsbijeenkomst, we gaan nog niets beslissen hoor") met Alex van Emst werd de aanwezige docenten gevraagd wie er als gevolg van zijn verhaal enthousiast geworden waren voor het nieuwe leren. Er waren toen vier of vijf docenten die durfden zeggen dat ze niet enthousiast geworden waren en in het eerstvolgende weekbericht liet de heer Engbers afdrukken dat het Vader Rijn College "massaal gekozen" had voor het 'Natuurlijk leren' (kan ook het 'Nieuwe leren' geweest zijn).

Wij vermoeden dat deze manier van doen ermee te maken heeft dat de heren Engbers, Kerver en Luitjes, die op dat moment de dienst uitmaakten op het Vader Rijn College alle drie afkomstig waren van de mislukte middenschool 'De Witte Raaf'. De rare ideeën die ze daar opgedaan hadden, konden best eens verwant zijn aan de rare ideeën waarmee men nu experimenteert op de kinderen op het Vader Rijn College. (Overigens wordt in het Volkskrantstukje niet vermeld dat Engels en Wiskunde al weer uit het 'Natuurlijk leren' zijn gehaald. Zou meneer Engbers dat niet verteld hebben? Of zijn ze er toch weer ingestopt?)

Dat wij niet de enigen zijn die de link leggen tussen 'De Witte Raaf' en het Vader Rijn College blijkt uit de open brief van een volkskrantlogster die zich Preacherswife noemt en de brief heeft geplaatst onder de kop 'beste meneer Engbers'. Wij kennen haar niet (denken wij, maar op internet weet je nooit zeker met wie je te doen hebt) en weten niet meer dan wat zij zelf schrijft, waaruit wij nu een paar dingen citeren:

"Beste Bart, beste meneer Engbers,

[...]

De individuele benadering die jij en de andere leraren hanteerden werkte voor mij best goed. Daar heb ik echt wel iets van geleerd. Evenals de andere belangrijke dingen van het leven; zelfbewustzijn, sociale vaardigheden en creativiteit. Ik kijk met plezier terug op de kampen, de kringgesprekken en de vele feesten.Maar als het gaat om inhoud?"

[...]

Geschiedenis? Het was vooral gezellig. Maar wanneer ik nu mee doe met een stom spelletje Triviant weet ik heel basale dingen niet. Dingen die onder de noemer "algemene ontwikkeling" vielen zijn me niet geleerd en dan kun je zeggen dat dat dan ook een taak van ouders moet zijn, maar je weet hoe de achtergronden waren van de gemiddelde middenschoolleerling.

[...]

De school stond niet voor niets bekend als het buurthuis en ik weet niet hoe dat nu is met het Vader Rijn College, maar ik mag toch aannemen dat er geleerd is van de fouten die er toen gemaakt zijn.

Ik vind het zo bizar te weten dat de middenschool toen is opgedoekt maar dat er onder het mom van competentiegericht onderwijs gewoon een vervolg wordt gegeven aan de onderwijsvorm die toen niet werkte voor een groot deel van de studenten.

[...]

Misschien moet je de eerste jaren gewoon het klassieke leren handhaven. Om er gewoon voor te zorgen dat bepaalde basiskennis aanwezig is. En ik weet wel dat dat niet makkelijk is gezien de doelgroep, het zijn geen jongeren die daar op zitten te wachten.

[...]

Maar misschien zie ik het verkeerd hoor. Ik heb ook maar middenschool gehad."

In het Volkskrantstukje klaagt de heer Engbers over het Centraal Examen. Wij hebben het al eens gehad over het Vader Rijn College en het Centraal Examen en weten dat het Vader Rijn College gebruik maakt van een bestaande regeling, volgens dewelke een leerling zonder deelname aan het Centraal Examen toch doorkan naar het ROC. De manier waarop het Vader Rijn College die regeling toepast (alle BBL-leerlingen worden op die manier afgeserveerd) gaf ons de gedachte dat hier niet zozeer sprake is van gebruik, alswel van misbruik. Onze losse onderzoeksjournalist heeft de Onderwijsinspectie in mei gevraagd hoe dat zat, per epost:

"Enige tijd geleden vroeg ik het ministerie van onderwijs of scholen in Nederland leerlingen een diploma mochten geven zonder ze te laten deelnemen aan het Centraal Examen. Ik kreeg ten antwoord dat alle middelbare scholieren in Nederland verplicht zijn aan het Centraal Examen deel te nemen, hoewel er in sommige gevallen een uitzondering gemaakt zou kunnen worden.

Inmiddels heb ik echter vernomen dat het Vader Rijn College in Utrecht alle BBL-leeringen uit het 'Natuurlijk Leren' zonder Centraalexamendeelname laat doorstromen naar het ROC. Ze krijgen dan een zogeheten 'assistentendiploma', zo werd mij verteld.

Kunt u mij zeggen of ik correct geïnformeerd ben?
Mocht deze informatie kloppen, vallen die BBL-leerlingen dan onder eerder genoemde "sommige gevallen"?
Mocht deze informatie niet kloppen, kunt u mij dan zeggen hoe het Vader Rijn College dan wél omgaat met het Centraal Examen?

Zijn er bij uw weten (meer) scholen in Nederland die hun leerlingen op deze of andere wijze onttrekken aan het Centraal Examen?
Zo ja, zou de onderwijsinspectie daar dan niet iets tegen moeten doen?"

Het antwoord van de Onderwijsinspectie luidde:

"Het is inderdaad mogelijk dat bepaalde leerlingen doorstromen met een zogeheten 'assistentendiploma'. Scholen kunnen dit in samenspraak met een ROC afspreken om te voorkomen dat de betreffende leerlingen uitvallen en zonder startkwalificatie op de arbeidsmarkt komen. Het Ministerie van OCW kan hier waarschijnlijk meer over vertellen."

Daar namen wij geen genoegen mee, met als gevolg dat er een nieuw eposteltje naar de Onderwijsinspectie ging:

"Dank voor uw reactie.

U heeft echter mijn vragen niet beantwoord. Dat het individuele gevallen mogelijk is leerlingen met een zogeheten 'assistentendiploma' te laten doorstromen, was mij al bekend. Mijn vragen gaan echter specifiek over het Vader Rijn College en eventuele andere scholen die zich niet beperken tot individuele gevallen, maar alle BBL-leerlingen met een 'assistentendiploma' naar het ROC laten vertrekken.

Is de Onderwijsinspectie niet de aangewezen instantie om dit soort zaken in de gaten te houden? De onderwijsinspectie moet toch toezicht houden op de kwaliteit van het onderwijs in Nederland?

Ik zou het op prijs stellen als u mijn vragen betreffende het Vader Rijn College, het 'Natuurlijk Leren' en het Centraal Examen alsnog beantwoordt."

Tot op heden is dit eposteltje onbeantwoord gebleven. Misschien moesten wij toch maar weer eens rechtstreeks contact opnemen met het ministerie, want volgens ons gebeuren hier rare en onjuiste dingen.

26-06-2006 10.23 | Door: Cpt. Iglo

Het reactieveld bij dit onderwerp is gesloten. Mocht u nog iets aan de discussie toe te voegen hebben, dan kunt u reageren via reacties@opinieleiders.nl of op het Opinieleidersforum.