Zwarte Piet is een neger. Klaar.

Weliswaar heeft uw en onze captain met zijn ‘Tegen Zwarte Piet zijn, dat is pas racistisch‘ geprobeerd een definitief einde te maken aan de jaarlijkse discussie over Zwarte Piet, maar dat is nog niet tot iedereen doorgedrongen en bovendien is het geen echte discussie, aangezien de tegenstanders van Zwarte Piet niet gevoelig zijn voor argumenten.

De Mainzer Beobachter zegt in ‘Zwarte Piet‘ met iets meer woorden en iets minder humor ongeveer hetzelfde als uw captain en besluit met:

“Gario’s op negentiende-eeuwse opvattingen gebaseerde beschuldiging moet de agenda niet bepalen. Het historisch gelijk is in deze kwestie net zo irrelevant als in een Romeinse catacomben of in een Iraanse moskee. Het gaat niet om hoe Zwarte Piet zich sinds de negentiende eeuw heeft ontwikkeld, het gaat erom hoe hij vandaag de dag functioneert. Het enige wat voor Zwarte Piet relevant is, is dat hij de door hem uit te dragen norm dat het zaliger is te geven dan te ontvangen, uitstraalt met woord en daad. Niet meer, niet minder.“

Dat van dat geven en ontvangen zien wij niet zo, maar dat het historisch gelijk irrelevant is, klopt als een zwerende vinger. En dan: wat is het historisch gelijk? Om daar achter te komen zou je een gedegen onderzoek moeten doen en dat hebben de schreeuwers niet gedaan en bovendien hebben ze daar geen boodschap aan, want daar zijn het schreeuwers voor, ongeacht of ze schreeuwen dat Zwarte Piet moet blijven of dat Zwarte Piet moet worden uitgezet.

Wij hebben ook geen onderzoek gedaan, maar we hebben een paar dingetjes gevonden die ieder op zich niet genoeg waren voor een stukje en die we hier even achter elkaar gaan zetten:

“Volgens de groote folkloristen is het Sint Nicolaasfeest, het gekersterd feest van Wotan, de Zonnegod die de Winter verbandt, de winter en donkerte knecht. Die verknechting verpersoonlijkt zich in zwarte Piet die de geschenken draagt. Dr. Schrijnen zegt ‘Hij (St Nikolaas) lijkt inderdaad veel op de figuur van Wotan, het rijzige lichaam in een wijden donkeren mantel gehuld, waarin hij zijn beschermelingen, door de decembernachten in den storm, door de lucht draagt, en gezeten op zijn trouwen schimmel Sleipnir… Hij is gewapend met een roede of gaarde. Deze staat met het vruchtbaarheidsbegrip in verband, en elk begrip van tuchtroede is haar aanvankelijk vreemd’.“

(Bron: ‘Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1931‘.)

Omdat Wotan hier genoemd wordt, hebben wij even in de Duitse Wikipedia gezocht op [wotan knecht nikolaus] en vonden daar ‘Knecht Ruprecht‘, waaruit wij niet kunnen opmaken dat Ruprecht op enig moment zwart is geweest, maar wel dat de Wikipediaduitsers denken dat Zwarte Piet weliswaar dezelfde functie heeft als Ruprecht, maar een andere oorsprong:

“In verschiedenen Gegenden gibt es auch Figuren mit teilweise ähnlicher Funktion, aber anderer Herkunft und Tradition: Vom Schimmelreiter im früheren Ostpreußischen, Bullerklas im Norddeutschen über Beelzebub, Pelzebock oder Hans Muff im Rheinland, Hans Trapp im Elsass, Schmutzli in der Deutschschweiz bis zu den Klausen im Allgäu, die dann schon den Übergang zum Krampusbrauch darstellen. In Luxemburg wird er Houseker genannt, in den Niederlanden und Belgien der Zwarte Piet (Schwarze Peter/Petrus).“

De gedachte dat Ruprecht afgeleid zou zijn van iets uit de Germaanse godsdienstwaanzin konden wij trouwens bij de Duitsers ook niet zo snel terugvinden, dus misschien is de Sint best Wodan geweest, die knecht is er later aan toegevoegd. Ook in de Noorse Wikipedia hebben wij geen knecht van Wodan, die daar Odin heet, teruggevonden, maar wel viel ons op dat Odin in vermomming sprekend lijkt op Sinterklaas in vermomming, zoals u op bijgaand plaatje kunt zien.

De Noorse Wikipedia bevat trouwens een lemma Sinterklaas, maar daar hebben we nix aan, want dat is al aangetast door de zwartepietdiscussie:

“ Medhjelperen, som feilaktig blir antatt å være negerslave, men som istedet er sort av sot etter å ha klatret opp og ned skorsteinspiper, Zwarte Piet («Svartepetter»), kaster godteri og peppernøtter til «alle snille barn» i folkemengden, mens man tidligere truet «slemme» barn med at de ble tatt med tilbake til Spania i sekken.“

Wij vonden ook nog ergens:

“In ieder geval, wanneer knecht Rupprecht de schrik nog is van het duitse kind, als hij daar in z’n zwarte gedaante verschijnt; wanneer nog te Grouw Sint Pieter met z’n zwarte gezicht, z’n rammelende ketting aan ‘t been zomaar in de gang van de huizen komt, wanneer zwarte Piet z’n rondreis met Sinterklaas doet, hebben wij in alle drie oudere resten te zien dan de Wodandienst, een godsdienst-toestand van omstreeks het begin van de christelike jaartelling, waarin de persoonlikheid van de opperste godheid niet was uitgebeeld, zoals de natuur van deze landen geen scherp afgebeelde godengestalte eiste; uit de tijd toen de Romeinen hier in druk vredelievend of oorlogzuchtig verkeer met onze voorouders waren en vele nieuwigheden van de Saturnalia te Rome hier de drie hoofdfeesten kwamen opluisteren.“

(Bron: ‘Taal en Letteren. Jaargang 15‘.)

Over Ruprecht hebben we het al gehad en die “zwarte gedaante” slaat op zijn kleding, niet op zijn huidskleur, voor zover wij weten. Van een zwart gezicht van Sint Pieter hadden wij nog nooit gehoord, maar voor de rest: dat de Sinterklaasviering terug te voeren is tot Wodan, vinden wij best voor de hand liggen, helemaal omdat wij ooit ‘The Source’ van James A. Michener gelezen hebben, wat vrij weinig met Sinterklaas te maken heeft, maar wel de opkomst en ontwikkeling van tradities laat zien. Of zo. We hebben ons exemplaar weggegeven en ook overigens niet de behoefte om het te herlezen, want het was erg dik en we hebben nog zoveel dikke boeken te lezen. Voor Sinterklaas vragen we dan ook geen boeken.

O ja, Sinterklaas, daar hadden we het over. In ‘Saint Nicholas, Sinterklaas, Santa Claus‘ valt te lezen wie Sinterklaas is en waar hij vandaankomt en zelfs wordt daarin gespeculeerd over de herkomst van Zwarte Piet. Over de Sint:

“The cult of Saint Nicholas started as early as the fourth century in the little port of Myra in the southwest of what is now called Turkey. Here, the venerable saint died on the sixth of December of an unknown year. His mortal remains were buried in a church outside the city walls, and were brought to Bari in Italy in 1087, where they have been venerated ever since.“

We slaan een heleboel text over en pikken het op bij:

“His cult was known in the west, but not extremely popular. This changed when the Turks invaded Anatolia after the battle of Manzikert (1071) and captured Myra. The Greeks living in the ‘heel’ of Italy were worried about the relics of the popular saint, and in 1087, a group of merchants landed at Myra and snatched away his body. (The story is known from several sources but told best by Orderic Vitalis.) On the ninth of May, Nicholas’ bones arrived in Bari, a date that has been celebrated ever since as the ‘translation’ of the saint. Two years later, the new church was inaugurated by pope Urban II, who personally placed the bones in their new tomb beneath the altar. (A couple of years later, he announced the First Crusade.)“

Maar wanneer is Sinterklaas dan in Nederland terechtgekomen? En vooral: wanneer is Sinterklaas dan populair geworden? Want dat er hier een omslag heeft plaatsgevonden van “not extremely popular” naar ‘extremely popular’ en vervolgens ‘somewhat less extremely popular’ is duidelijk.

“After the translation of the relics, Nicholas’ popularity spread to the west. Soon, every port belonging to the Hanseatic League, and many others, had a church that was dedicated to the man from Bari. In England alone, nearly 400 churches were dedicated in his honor. When the Vikings settled on Greenland, they built a church for “Nils”, and in 1492, Columbus called a port on Haiti after San Nicolàs.“

Nederland had Hanzesteden, dat hebben we op school geleerd, dus moeten er hier ook Sintnicolaaskerken zijn geweest. Misschien zijn ze er nog wel.

“The saint remained of course invoked as protector of navigation, but also as protector of marriage, because he had once given dowries to three girls. In Holland, which plays an important role in the transformation of the cult of this saint, he was lovingly called Goedhuwelijksman, ‘good marriage man’, a word that was later pronounced as Goedheiligman, which is equally apt, because it means ‘good holy man’.“

We hebben het een aantal keren geprobeerd, maar “goedhuwelijksman” uitspreken als “goedheiligman” gaat niet vanzelf, daar heb je een behoorlijk spraakgebrek voor nodig. Of een mond vol eten. Een tandeloze mond. Maar laat ons aannemen dat de auteur zich in zijn onderwerp verdiept heeft en dit niet zomaar heeft verzonnen. Ach welja. En hij geeft een goede verklaring voor de cadeautjes:

“In the west, the cult received some new elements. The legend of the three boys saved from death became more so popular that Nicholas was recognized as patron of children. It was not uncommon to give children presents on his saint’s day, 6 December.“

En nu zegt deze schrijver ook dat de Sinterklaasviering elementen van de Germanen cadeau gekregen heeft:

“However, the most important development was probably the addition of several elements from ancient Germanic paganism. The ancients had believed that their bearded god Wodan (or Odin) rode over the white clouds on his white horse Sleipnir, carrying a lance, and judging which people were worthy warriors to be allowed to enter the hallowed halls of the Walhalla. The Germanic tribesmen appear to have exchanged presents in December.“

Nou, dan zal het wel, als iedereen het zegt. En hij vervolgt:

“This saga was now christianized. As a bishop, Nicholas could easily be represented as a horseman with a bishop’s staff. From now on, it was believed that he was judging children’s behavior, awarding good children and punishing the bad ones. In Holland it was said that during the night of 5/6 December, the bearded Saint Nicholas and his white horse rode over the snow-covered roofs and threw presents through the chimneys, which the children would find early in the morning, often hid in shoes.“

Er staat nog veel meer interessants in, maar we moeten ons inhouden en niet alles citeren, dus we slaan weer een heleboel over om bij Zwarte Piet terecht te komen, want daar was het ons in eerste instantie om begonnen, per slot van rekening. Een heel eind verderop, als het gaat over Sinterklaas in Nederland anno hodeladijee, zien wij:

“He is accompanied by a helper, who is called Zwarte Piet, ‘black Peter’. This is another relic from pre-Christian times, when a dwarf-like demon, defeated by the good god Wodan, was forced to perform good deeds for humankind. (According to some scholars, Black Peter is derived from the black ravens that were Wodan’s friends.)“

En nu zijn wij zo vrij om neen te zeggen. Neen. Als Zwarte Piet zo’n Germaans overblijfsel zou zijn, zou hij van het begin af aan in de viering aanwezig geweest moeten zijn, dacht u niet? Wat wij hier zien, is een veel gemaakte fout. Als iets op iets anders lijkt, wil dat nog niet meteen zeggen dat de overeenkomsten groter zijn dan de verschillen, of dat het een ook het andere is. In ‘Red Dwarf’ hadden ze dat goed begrepen: Cat wordt geen Cat genoemd omdat hij op een kat lijkt, maar omdat hij een kat is. Hij lijkt op een mens. Dat Sinterklaas op verschillende plekken in de wereld een knecht heeft, wil niet zeggen dat die knecht overal dezelfde oorsprong heeft, willen we maar zeggen. En dat terwijl de oorsprong van Zwarte Piet gewoon heel aanwijsbaar te dateren is: 1850, in een prentenboek. De Wikipedia zegt hierover onder andere:

“Oorspronkelijk had Sinterklaas geen helper. In 1850 introduceerde de onderwijzer Jan Schenkman in zijn leesboekje “Sint Nicolaas en zijn Knecht” drie nieuwe zaken, die allemaal zijn blijven hangen in de Sinterklaas-folklore: een knecht voor Sinterklaas, de intocht en de stoomboot. De knecht heeft in het boekje nog geen naam, en was gekleed als een page. In 1859 werd voor het eerst een artikel gedrukt waarin hij Pieter wordt genoemd, en in 1895 was de naam Zwarte Piet al in zwang geraakt.“

Wij betwijfelen of de naam Zwarte Piet voor de knecht van Sinterklaas al daadwerkelijk “in zwang geraakt” was, want in de Woordenschat lezen wij bij Zwarte Piet:

“Zwarte Piet, een bekend gezelschapsspel met de kaart, waarbij schoppenboer Zwarte Piet is; de spelers laten elkander kaarten trekken; wie ten slotte schoppenboer overhoudt, wordt met een gebrande kurk zwart gemaakt. – Ook een gevreesd zeeschuimer uit Ferdinand Huyck.“

(Bron: T. H. de Beer & E. Laurillard, Woordenschat, 1899, ‘s-Gravenhage, Haagsche Boekhandel- en Uitgevers-Maatschappij; Herdruk, 1993, Hoevelaken, Verba, ISBN 90-72540-79-4)

Maar goed, om aan alle gelul een eind te maken citeren wij hier nogmaals de Wikipedia:

“Over de herkomst van Zwarte Piet wordt veel geschreven, maar weinig onderzoek gedaan. Vast staat dat de knecht die later de naam Zwarte Piet kreeg pas in 1850 is geïntroduceerd. Voor die tijd had de folkloristische Sinterklaas in Nederland voor zover bekend geen helper.“

Duidelijk? Duidelijk. Zwarte Piet is dus een neger en niets anders. Klaar.

9-10-2013 14.03 | Door: De Grote Vrager | Categorie: Boeken, Cultuur, Geschiedenis, Godsdienstwaanzin, Televisie, Wetenschap